Etnologija

Etnološko odeljenje Gradskog muzeja Vršac osnovano je 1908. godine. Zbirka je nastala na temelju starog fonda stvaranog prvih decenija XX veka i razvijala se istovremeno sa ostalim zbirkama Muzeja. Do danas je prikupljeno i sistematizovano u raznovrsne zbirke 4.334 predmeta.

Zbirku Etnološkog odeljenja čine predmeti sakupljeni u 73 naselja jugo-istočnog Banata. Ovo područje je etnički veoma šaroliko, pa zbirke imaju multietničko obeležje. Predmeti ove zbirke obuhvataju vremenski raspon od XVIII veka do danas i klasifikovani su po oblastima i prema funkciji.

Poljoprivreda je jedna od najznačajnijih privrednih grana ovog područja, pa je zato najbogatija predmetima. Najbrojnije su zbirke iz oblasti zemljoradnje, stočarstva i vinogradarstva. Izuzezno vrednu kolekciju u okviru zbirke iz oblasti zemljoradnje čine plugovi. Veoma je bogata i zbirka sprava i oruđa iz oblasti vinogradarstva i podrumarstva. Tu spadaju oruđa za sađenje, okopavanje, čišćenje žila, orezivanje i vezivanje loze, sprave za borbu protiv peronospore i dr. biljnih bolesti, oruđa i posude za berbu grožđa, za muljanje, prevoz kljuka, ceđenje, posude i sprave za vađenje, pretakanje, dolivanje i filtriranje vina, punjenje i zatvaranje flaša, mere za točenje i sredstva za preradu komine.

Veoma značajna zbirka Etnološkog odeljenja je iz oblasti zanatstva. Sačuvani su predmeti vezani za preradu gline (grnčarski zanat), za obradu tekstila (kabaničarski i krojački),za obradu i preradu kože (ćurčijski, opančarski, čizmarski) za obradu drveta (kolarski, tesarski, bačvarski, stolarski i tokarski) i za obradu metala (kovački, potkivački, bravarski, kazandžijski, kujundžijski).

Etnološko odeljenje ima i veoma bogatu zbirku mera za dužinu, težinu, zapreminu i tečnost.

Prikupljen je veliki broj predmeta iz oblasti pokućstva. Naznačajnije su kolekcije devojačkih sanduka, predmeta za osvetljavanje prostorija i kuhinjskih posuda.

Domaća tkačka radinost predstavljena je zbirkama sprava i oruđa za preradu vune i kudelje, za predenje, namotavanje, snovanje i ručno tkanje. Prikupljeni su primerci domaćeg platna, ćilimi, torbe, čaršavi, jastučnice, vezeni peškiri, uzorci veza i čipki.

Zbirka nošnji veoma je raznovrsna i čine je sledeće kolekcije: marame, vezene mladine kape, ženske košulje, muške košulje, svadbarsko platno, skute, gaće, ženski prsluci, muški prsluci, bluze, minćije, kožusi, ženski kaputi, muški kaputi, kabanice, čakšire, vezene grudi, pojasevi, ćemeri, suknje, kecelje, papuče, opanci, obojci, kese za novac.

Zbirku nakita čine ukrasni predmeti koje su nosile žene i predmeti kojima su se kitili muškarci. Najbrojnija je kolekcija prstenova, a bogata je i kolekcija „pulija” (ukrasna metalna dugmad loptastog oblika). Interesantna je kolekcija Banatskih toka.

Zanimljiva je zbirka vanevropskog oružja sa ostrva zapadne Indonezije i zapadne Melanezije, koja se sastoji od 24 predmeta.

Etnološko odeljenje poseduje i bogatu fototeku – fotodokumentaciju iz oblasti etnologije južnog Banata. Kolekcija starih fotografija prikazuje način odevanja ljudi, stare poljoprivredne radove, zanate i običaje. Novija fotodokumentacija sadrži preko 6.000 fotografija načinjenih posle Drugog svetskog rata i svrstanih po naseljima i tematici.