Istorija

ISTORIJSKO ODELJENJE

Istorijsko odeljenje Gradskog muzeja Vršac hronološki se nadovezuje na Arheološko odeljenje i obuhvata period od XIV veka do savremenog doba. Podeljeno je na dva odseka: odsek za stariju istoriju i odsek za noviju istoriju i savremeni period.

Odsekom za stariju istoriju rukovodi viši kustos Dragutin Petrović, a odsekom za noviju istoriju i savremeni period viši kustos Anica Medaković.

Odelenje raspolaže fondom od 60.000 izuzetno vrednih predmeta i dokumenata koji se odnose na kulturno-istorijsku prošlost grada i okoline, delimično i na jugoistočni Banat.

ODSEK ZA STARIJU ISTORIJU

U ovom odseku čuvaju se predmeti i dokumenta iz prošlosti grada i šire okoline od XIV veka do kraja XIX veka. U pitanju je materijal koji potiče iz vremena formiranja prvih stalnih naselja na području jugoistočnog Banata, zatim pisani i štampani izvori za istoriju grada i okoline, predmeti o privrednom, društvenom, političkom i kulturno-prosvetnom životu.

Predmeti odeljenja svrstani su u zbirke od kojih su najznačajnije sledeće:

• Zbirka pečatnjaka i pečata

  Sadrži 825 predmeta koji su pripadali raznim institucijama i ustanovama, naseljima, organizacijama, udruženjima, društvima i pojedincima.

• Zbirka diplomatičkih dokumenata

  Obuhvata raznovrsne dokumente i isprave pisane na pergamentu i papiru, koji datiraju iz perioda od XVII do XX veka. U pitanju su carske povelje i privilegije dodeljene gradu Vršcu, udruženjima i pojedincima, kalfenska i majstorska pisma, vandrovke i druga značajna dokumenta.

• Zbirka oružja

  Jedna od najatraktivnijih zbirki, koja poseduje gotovo sve vrste oružja koje je bilo korišćeno na prostoru Vršca i okoline od XIII do XX veka. Zastupljeno je hladno i vatreno oružje: mačevi, bodeži, noževi, koplja, sekire, strele, sablje, jatagani, helebarde, spontoni, topuzi i buzdovani, bajoneti, pištolji, revolveri, puške, automati, karabini, mitraljezi, minobacači i drugo oružje.

• Zbirka arhivalija

  Sadrži raznovrsna pisana dokumenta koja se odnose na period od XVIII do XX veka.

• Srednjovekovna zbirka

  Poseduje raznorazne predmete koji se odnose na period nastanka Vršačkog utvrđenja, naselja Podvršac i drugih naselja nastalih u istom periodu.

• Zbirka materijala iz turskog perioda

  Sadrži različite predmete koji se odnose na doba turske vladavine u Banatu, od 1552 do 1718. godine.

• Zbirka predmeta za istoriju zdravstvene kulture

  U okviru ove zbirke nalaze se razna arhivska dokumenta, medicinska litetratura, predmeti korišćeni u vršačkim apotekama od XVIII do XX veka, kao i instrumenti i pribor vršačkih apotekara i lekara.

• Zbirka istorijskih i geografskih karata

  Sadrži 450 istorijskih, geografskih, katastarskih karata i planova gradova.

• Zbirka satova

  U ovoj zbirci nalazi se 41 sat (zidni i stoni) koji potiču iz vremena od XVIII do XX veka proizvedeni u raznim evropskim radionicama.

• Zbirka štampe

  Poseduje raznorazne primerke novina i časopisa, koji su štampani u Vršcu od 1857. godine do savremenog perioda.

• Zbirka tehničke kulture

  Sadrži stare pisaće mašine, uglavnom američke proizvodnje, aparate za umnožavanje štampanih dokumenata, mašine za šivenje sa početka XX veka, kao i štamparsku mašinu sa kraja XIX veka.

• Zbirka Jovana Sterije Popovića

  Najvećim delom je fotodokumentarnog karaktera sa malim brojem originalnih predmeta koji su pripadali velikom Vrščaninu, ocu srpske drame.

ODSEK ZA NOVIJU ISTORIJU I SAVREMENI PERIOD

Odsek za noviju istoriju i savremeni period bavi se izučavanjem prošlosti grada od XX veka pa do današnjih dana. Obuhvata sledeće zbirke:

• Kulturno-istorijska zbirka

  Sadrži predmete i dokumenta o kulturnoj istoriji Vršca i njegovoj bližoj i daljoj okolini. Od velikog je značaja fond pozorišnih plakata, fotografija iz pojedinih predstava, scenografija, kostimografija, koje su svedočanstvo bogate pozorišne tradicije u gradu. U okviru zbirke nalaze se i brojni plakati i fotografije kulturno-umetničkih društava kao i fotodokumentacija o istaknutim ličnostima Vršca (Jovan Sterija Popović, pisac i komediograf, Bora Kostić, šahovski velemajstor, Dragiša Brašovan, arhitekta, Sultana Cijuk, operska pevačica i dr.).

• Zbirka fotografija i razglednica

  Daje nam mogućnost da upoznajemo prošlost grada kroz urbanistički i arhitektonski razvoj, da uočavamo tehničke i tehnološko promene, odnosno da pravimo paralelu Vršca nekad i sad. Najstarija fotografija u zbirci datira iz 1857. godine, a razglednice obuhataju period prve polovine XX veka.

• Zbirka za istoriju sporta

  Sadrži predmete i dokumenta za istoriju i razvoj fizičke kulture. U gradu je, u prvoj polovini XX veka, postojao veliki broj sportskih društava (ASK „Dušan Silni”, ASK „Viktorija”, „Privrednik”, SK „Radnički”, ASK „Trgovački”, „Soko”, „Hazena”…), dok danas Vršac, u sportskim krugovima, prepoznajemo po košarci.

• Zbirka radničkog pokreta i NOB-a

  Obuhvata fotodokumentaciju i arhivsku građu o aktivnostima i delovanju revolucionara ovog kraja: Žarka Zrenjanina, Anđe Ranković, Olge Petrov Radišić, Borislava Petrova Brace, Slavka Munćana, Pere Jovanovića, Dejana Brankova, Mile Matejić, Lukrecije Ankucić, Koriolana Dobana, Rudolfa Kornauera, Janoša Lenđela, Strahinje Stefanovića i drugih, koji su svoje živote utemeljili u slobodu Jugoslavije i borbu protiv fašizma. U odseku se nalazi i evidencija i dokumentacija o javnim spomenicima i spomen obeležjima na području opštine Vršac.

• Zbirka savremene istorije

  Prikuplja građu o našem vremenu, registruje sve značajne promene u društvu i prati celokupni razvoj sredine. Tendencije u savremenoj istoriografiji, kako u svetu tako i kod nas, da se ulaže više napora, da sadašnji trenutak u istorijskim proučavanjima dobije odgovarajuće mesto. Iskustvo i praksa u radu govore da je uvek lakše i brže dokumentaciju i materijal vezan za određeni događaj, nabaviti u trenutku nastajanja, nego kasnije. Prikupljene i obrađene predmete o savremenosti, Muzej koristi za izlaganje na stalnim postavkama i tematskim izložbama, a istovremeno su to i dobro sistematizovane zbirke muzejskih predmeta sa pratećom dokumentacijom, kao dragocena građa za istraživački rad.